POVRATAK VEŠTICA

Film: Suspirija (Suspiria)
Režija: Luka Gvadanjino
Scenario: Dejvid Kajganič
Uloge: Dakota Džonson, Tilda Svinton, Mija Got
Trajanje: 152 min
Proizvodnja: Italija/SAD, 2018.

Dario Arđento je jedan od najuticajnijih horor autora u istoriji. Iako gotovo trideset godina nije uradio ništa naročito vredno pomena, filmovi na kojima je radio sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka su imali neizmeran uticaj na autore koji stvaraju danas. Njegova dva najuspešnija filma, koja su mu donela internacionalnu slavu su "Tamno crveno" (Profondo rosso, 1975.) i "Suspirija" (Suspiria, 1977.). Ovim filmovima je postavio nove standarde u okvirima horor filma i svrstao se u redove ljudi koji su oblikovali savremeni horor film, poput Džordža Romera i Džona Karpentera.

Nakon svega rečenog, nije potrebno isticati koliki je teret na nekome ko smera rimejk nekog od ovih filmova. A taj neko je italijanski autor Luka Gvadanjino, koji još od 2000. godine pokušava da realizuje ovaj film. U početku su za ovaj projekat bila vezana mnoga imena, poput reditelja Dejvida Gordona Grina, čiji smo rad imali prilike da vidimo prošle godine u novom nastavku "Noći veštica" (Haloween, 2018), ali i glumačka imena poput Natali Portman i Džudi Denč. Usled teškoća pri poletanju ovog projekta, pretprodukcija se razvukla sve do 2015. godine, kada je konačno produkcija zvanično počela, sa Gvadanjinom lično u rediteljskoj stolici.

Kako se onda Gvadanjino, reditelj proslavljen intimnim dramskim pričama, uhvatio u koštac sa rimejkom horor filma ovakvog kalibra? Pre svega ograđujući se od toga da pravi rimejk, za njega je ovaj film omaž osećaju koji je imao kada je prvi put gledao originalni film. A zatim angažujući ekipu sa kojom je napravio jedan od svojih najuspešnijih filmova "Rasprskavanje" (A Bigger Splash, 2015.). Adaptacija scenarija koji su originalno napisali Dario Arđento i Darija Nikolodi je pripala Dejvidu Kajganiču, scenaristi "Rapsrskavanja", nama poznat po prošlogodišnjoj seriji "Teror" (The Terror, 2018.). Kajganič je zahtevao slobodu da elaborira teme koje se u tragovima nalaze u originalu, ali se Arđento nije ozbiljnije bavio njima. I zaista ih je elaborirao, stvarajući verziju priče koja je za skoro sat vremena duža od originalne. 

Kajganič priču stvara u turbulentni istorijski okvir Nemačke 1977. godine, u period poznat kao "Nemačka jesen". Ovu godinu je obeležila serija terorističkih događaja, koji uključuju otmicu Lufhansinog leta 181, otmice visokih zvaničnika i bombaške napade. Takođe je i godina u kojoj je originalni film napravljen. Dok je Arđentova verzija vanvremenska i ekspresionistička, gotovo operatična, novi film je mnogo uzemljeniji i realističniji. Sem toga što se bavi problemima i tragedijama nastalim kao posledica rata, Kajganič sa druge strane uvodi teme veštičarenja i ženske solidarnosti, koji smešteni u realističnije okvire, daju filmu politički podtekst. Naime, Kajganič smatra da su ove teme iskvarene od strane istorije, transformišući hrišćansko shvatanje veštičarenja kao obožavanja Đavola u obožavanje primitivne figure božanske Majke, koja štiti i uništava. Naravno, ponešto od ovoga možemo naći i u originalu, ali pošto Arđenta zanima isključivo spektakl, kod njega ove ideje uglavnom ostaju neistražene.

Tematski slojevi su previše brojni za recenziju ovog obima i zahtevali bi obimniju analizu, ali moramo se osvrnuti i na druge tehničke aspekte. Kao što sam pomenuo, Gvadanjino se držao proverene ekipe, pa su glavne uloge pripale njegovim starim saradnicama Dakoti Džonson i Tildi Svinton - koja u ovom filmu igra tri lika, uključujući i glavnu mušku ulogu, a za odličnu retro kinematografiju inspirisanu filmovima Rajnera Vernerea Fasbindera je zadužen Sajombu Mukdiprom koji je sa Gvadanjinom sarađivao na "Zovi me svojim imenom" (Call me by your name, 2017.). Muzika, koju je za original radio italijanski prog-rok bend Goblin, ovde je pripala britanskom muzičaru i frontmenu benda Radiohead, Tomu Jorku, koji je obavio odličan posao na soundtracku.

 

Rezultat ovog poduhvata nije film koji pokušava da oponaša original, već je autentično delo koje će se verovatno dopasti jedino onima u preseku venovog dijagrama ljubitelja Darija Arđenta i Luke Gvadanjinoa. Ali ako imate nekih dva i po sata sa kojim ne znate šta bi, dajte šansu ovom filmu.

Aljoša Tomić