ANTI-ODISEJA U SVEMIRU

Film: Klimaks (Climax)

Režija: Gaspar Noe

Scenario: Gaspar Noe

Uloge: Sofija Butela, Romen Gijermik, Suhejla Jakub

Trajanje: 97 min

Proizvodnja: Francuska/Belgija, 2018.

Pod nazivom Cinema du Corps se podrazumeva grupa francuskih autora koji su na sceni veći više od četvrt veka. Autori koje svrstavaju u ovu grupu imaju širok spektar stilova i tema kojima se bave, ali svi imaju zajedničku nit. Kroz njihovo stvaralaštvo se provlače motivi seksualne dekadencije, zverskog nasilja i psihotičnih likova. Ovi motivi su predstavljeni na brutalan i sirov način, zbog čega je grupa poznata i pod nazivom Novi francuski ekstremizam.

U okviru ove avangardne grupe, koja jednako vuče korene iz arthouse filma kao i iz horor filma, najpoznatije ime je Gaspar Noe. Ovaj autor je odavno stekao internacionalnu reputaciju, kako inventivnom kinematografijom, tako i provokativnim stavovima i nastupom. Premijere njegovih filmova na festivalima redovno prate masovna napuštanja projekcije, ali ljubitelji njegovog dela uvek nestrpljivo čekaju da vide kuda će ih ovaj autor odvesti sa svojim sledećim ostvarenjem.

Pred vama je recenzija Noeovog horor filma "Klimaks". On nije klasičan žanrovski, već autorski film sa snažnim elementima horora. "Klimaks" je premijerno prikazan prošle godine u Kanu, a bioskopsko prikazivanje je počelo u septembru prošle godine u Evropi, odnosno u martu ove godine u Americi. Naravno, kao i svaki njegov film i ovaj je izazvao kontroverzne reakcije.

Premisa je veoma jednostavna: pratimo grupu plesača koji se nakon uspešne probe opuštaju uz sangriju, sve dok ne shvate da je neko od njih u osveženje sipao psihotropnu drogu. Od ovog trenutka paranoja i nasilje eskaliraju, pretvarajući izolovani prostor koji plesna grupa koristi u poprište sukoba ljudi svedenih na nivo zveri.

Ono što ovaj film čini interesantnim nije sama priča, već način na koji je ispričana. Ekspresivnost svetla, glumačkog pokreta, muzike i kretanja kamere na savršen način komuniciraju haos halucinogenog pakla. Noe koristi svoju akrobatsku kameru (kojom je za ovaj film on lično rukovao) da dočara paranoidni užas u kome se prijatelji i saradnici, pa čak i članovi porodice, okreću jedni protiv drugih u svega nekoliko trenutaka.

U stvari, mnogo impresivniji od nasilnog drugog dela je prvi deo, u kome posmatramo rad plesne grupe. Priča počinje neverovatnom desetominutnom plesnom koreografijom Nine Meknili u kojoj gledamo dvadeset i tri plesača koji izvode plesni nastup u jednom neprekinutom kadru uz hipnotični zvuk remiksa Mark Seroneovog Supernature-a. Jedan po jedan igrači se smenjuju, demonstrirajući svoju veštinu kroz raznovrsne plesne stilove od voguinga, preko krumpinga do waackinga. Nakon koreografije, plesači nastavljaju da improvizuju svaki svojim plesnim stilom dok pratimo njihove povremene dijaloge sve do... početka filma?

Noe na svoj provokativni način subvertira i filmsku strukturu. Iz tog razloga ćemo odjavnu špicu videti na samom početku ovog horora, a uvodnu špicu sa naslovom negde na četrdeset i petom minutu filma. Duhoviti detalji, koji se lepo uklapaju u haotičnu prirodu filma, ali daleko od toga da je ovaj film prazan spektakl.

Na samom početku filma imamo stilizovan kadar u kome vidimo televizijski prijemnik na čijem ekranu vidimo intervju sa članovima plesne trupe. Kadar je uokviren raznim knjigama i video kasetama koji su direktno inspirisali Noea. Na njihovim hrbatima možemo videti imena nemačkih ekspresionista Frica Langa i Fridriha Vilhelma Murnaua, filozofa Fridriha Ničea poznatog po svojoj kritici dekadentne evropske kulture koju je smatrao nihilističkom, naslove filmova "Taksista" (Taxi Driver, 1976.), "Andaluzijski pas" (Un Chien Andalou, 1929.), "Suspirija" (Suspiria, 1977.), "Zombi" (Zombie, 1979.) i mnogi drugi, a koji su svi pozajmili ponešto tematski ili stilski ovom filmu.

Ali verovatno najsnažniji uticaj na autora je imao Stenli Kjubrik. Noe kaže da je zahvaljujući ovom reditelju odlučio da se bavi filmom, nakon što je prvi put kao klinac odgledao njegovu "2001: Odiseju u svemiru" (2001: A Space Oddyssey, 1968.). On čak za klimaks navodi kako bi trebalo da predstavlja antipod ovom filmu: dok smo u "Odiseji" gledali majmune koji evoluiraju u razvijenije forme, u Noeovom filmu vidimo ljude koji degradiraju na nivo životinja.

Ako bi baš tražili dlaku u jajetu, mogli bi kritikovati manjak razrade likova. Noe uvodi čitavu ekipu na scenu i koristi prvu polovinu filma da nas upozna sa njima. Problem nastaje u drugoj polovini, kada svi karakteri i njihove motivacije bivaju skrajnute i zaboravljene. Naravno, ne možemo očekivati da film razvije dvadeset i kusur likova, ali u opštem haosu drugog dela filma, karakterizacija se potpuno gubi. To u sebi jeste poruka filma, ali ljubiteljima tradicionalnog narativa sigurno će zasmetati.

Ukratko, iz ove recenzije filma da se videti da “Klimaks” nije za svačiji ukus. Ne znam koliko će se u publici naći gledalaca poput mene: onih koji istovremeno cene mjuzikl, horor film i autentičnu autorsku ekspresiju. Ako možete da čekirate sva tri kvadratića istinski ćete uživati u ovom ostvarenju (iz istih razloga, pogledajte novu "Suspiriju", ako već niste). Ako se zgražavate ekscentričnih filmskih autora i eksplicitnog filmskog nasilja, možete mirne duše da preskočite ovaj horor film.

Aljoša Tomić