TIHI SVET BUDUĆNOSTI

Film: Tiho mesto (A Quiet Place)

Režija: Džon Krasinski

Scenario: Brajan Vuds, Skot Bek

Uloge: Emili Blant, Džon Krasinski, Milisent Simons

Trajanje: 90 min

Proizvodnja: SAD, 2018.

Mrak. Tišina. I onda najglasnije hrskanje kokica na svetu. Zagađenje svetlošću i bukom je naša zasluga ili pošast koje često nismo svesni i ne obraćamo pažnju dok njihovo ukidanje i vraćanje u “prirodno stanje” ne postane imperativ preživljavanja kao u ovom filmu. 

Petočlana porodica se bori za opstanak u svetu u koji smo bačeni nakon kraja cvilizacije koju poznajemo, okupiranom od strane stvorova sa superiornim sluhom koji love isključivo na osnovu zvuka. Jedni od retkih, ova porodica je opstala ovoliko dugo zbog toga što su već bili upućeni na znakovni jezik zbog ćerke Regan koja je i pre katastrofe bila gluvonema tako da su imali malu prednost ili sreću u nesreći zbog koje su se brzo adaptirali na novonastale okolnosti.

Na ovoj premisi izgrađen je psihološki postapokaliptični survival horor sa intelektualističkim primesama za koji je skoro u celini zaslužan Džon Krasinski koji je osim glavne uloge požrtvovanog oca na sebi izneo i režiju, ali i reviziju scenarija koji su godinama spremali Brajan Vuds i Skot Bek – drugari sa studija i tandem koji se već okušao na nekolicini naslova poput "Ženskaroša” (Spread, 2012.), “Strah u noći” (Nightlight, 2015.) i najnovijem koji tek očekujemo ove godine – "Opsedanje” (Haunt, 2018.). Interesantno je da su Vuds i Bek ovu priču počeli još 2013. godine pod uticajem mnogih nemih filmova koje su gledali kao studenti.

Krasinskog će se bez obzira na bogatu filmografiju, većina vas setiti iz američke produkcije serije "U kancelariji” (The Office, 2005.). Ovo nije njegov prvi rediteljski poduhvat već više žanrovski izlet za koji je kako sam kaže bio dodatno inspirisan ulogom svežeg roditelja sa glumicom Emili Blant sa kojom je već duže vreme oženjen i u stvarnosti, a koja tumači i glavnu žensku ulogu u filmu. Način na koji su formirali likove roditelja u filmu kao i ukupna hemija ovog glumačkog para sigurno je inspirisana njihovim životnim iskustvom i moglo bi se reći da preispitivanjem funkcija roditeljstva. Pitanja i dileme koje izlaze iz njihovih ličnih najgorih strahova sa kojima se susreću u ulozi roditelja celom filmu daju egzistencijalističku i emotivnu notu, ne previše karakterističnu za horor žanr u kom se forsira masovna produkcija osrednjeg kvaliteta.

Za posebnu pohvalu je način na koji su deca glumci izneli svoje uloge, dvojica dečaka: Kejd Vudvard i Noa Džup i fantastična Milisent Simons u ulogi najstarije gluvoneme sestre, tinejdžerke, pobunjenice koja se nosi još i sa redovnim teretom odrastanja u vanrednim okolnostima u koje nas film baca skoro iznebuha. Krasinski je insistirao da radi sa gluvonemom glumicom ne samo zbog autentičnosti njene uloge već i svoje sopstvene. Deca nisu uzmicala pred izazovima, tako su i neke potencijalno opasne scene snimane u prisustvu pravih glumaca, a ne dublera.

Ono što je nama vizuelnim bićima možda ostalo u drugom planu jeste karakter znakovnog jezika koji su glumci koristili, za koji su obučeni od strane stručnjaka koji su prisustvovali i na setovima u toku snimanja, a koji je sa drugim apsektima glume postao nerazdvojna karakteristika likova koje je ova ekipa učinila stvarnim. S obzirom na način na koji je u filmu korišćen zvuk, odnosno njegov nedostatak na pojedinim mestima vizuelni narativ kompenzuje. Narativ je čist, jasan i sugestivan do mere da bi čak ceo film bilo moguće pratiti i bez titlova koje su producenti uveli na pojedinim mestima gde su dijalozi kompleksniji, a onda nisu mogli da rizikuju nesporazum sa publikom – zašto titlova na drugim mestima nema. Pažnja i minucioznost sa kojom je predstavljena komunikacija u filmu kao sastavni deo discipline nužne za opstanak je vrlo emotivna, karakter likova dolazi do izražaja kroz način na koji se sporazumevaju i obavljaju svoje svakodnevne dužnosti i funkcije u okviru porodice.

Konačno predatori, koji su za mene bili vrlo alien-like, su inspirisani načinom na koji životinje koje ne koriste vokalnu komunikaciju inače komuniciraju. Oni predstavljaju vrhunsko savršenstvo evoluiranog života u pogledu nedostatka slabosti tj. mekanih mesta i superiornim karakteristikama poput brzine i sluha. Postavljeni kao opozicija – ono drugo i uveliko nadmoćno – humanoj civilizaciji iz početka se pojavljuju samo kao obrisi neizbežne pretnje koja lebdi nad glavama preostalih preživelih. Kako film odmiče i iz psihološkog se sve više seli u domen survival horora, mi ih vidimo sve bolje i sporije do bliskih zumova njihovog najajačeg oružja – unutrašnjosti organa sluha.

Iako se neki možda ne bi složili, ovaj film sa skoro matematičkom elegancijom štedljivo i vrlo promišljeno koristi i džamp skerove, poštuje svoju publiku uzdržavajući se od jeftinih trikova i insistira da izvore straha tražimo duboko u sebi. Koristeći emotivnu vezu članova porodice, osećanja koja postoje i u “vremenima mira” i sa kojima svi možemo da se poistovetimo suprotstavlja ih okolnostima koje ne možemo verovanto ni da zamislimo – kao što je tihi svet ove izolovane i prepuštene sebi ljudske zajednice, gradi tenziju postavljajući pitanja o porodici, ekologiji, načinu na koji mi ljudi reagujemo na probleme i konflikte.

Ono što je najstrašnije u monstrumima, ponavljam opet, kao i u "Osmom Putniku” (Alien, 1979.), jeste to da oni sami za sebe predstavljaju samosvrhovito evolutivno savršenstvo kojima je lov za koji su vrhunski specijalizovani ne etička, već biološka kategorija. Dok je nama kao lovini tako biološki savršen evolutivni proces nesvojstven i ne predstavlja opciju, već izvor straha. Način na koji se mi ljudi nosimo sa problemima i konfliktima ukazuje na ono suštinski neprirodno u nama, da tek proizvodeći izvan sebe sredstvo veće snage razaranja,a odlažući savest u stranu možemo da se suočimo sa pretnjom koja nam svakako kao bićima koja su deo većeg svemira – sledi.

Zamajac našeg opstanka bio je i verovatno će zauvek ostati strah i grčevito držanje za ono ljudsko, odviše ljudsko. Da li je to jedini način i kako bi ovo pitanje moglo da se razvija dalje mogli bi saznati u nastavku o kome se već govorka.

Nina Stefanija Blažević